İnsan başına kötü bir şey geldiğinde, bir tek kendisinin sınandığını düşünüyor ama gerçek öyle değil. Biliyorum ki herkesin sınavı başka. Birbirimize destek olmak, güç vermek önemli. Tüm bu süreçte öğrendiğim bir şey daha var. Genetik yatkınlık dışında, ne kadar inkâr etsek de kanseri sinir, stres, endişe, kaygı, sağlıksız beslenme-uyku, ölçüsüz sigara-alkol tüketimi, hava kirliliği gibi ‘kendi hatalarımız’ ile biraz da biz besliyoruz. ‘Erken teşhis hayat kurtarır’ diyerek farkındalık yaratmaya çalışıyoruz ama farkına varmamız gereken bir şey daha var; o da yaşam biçimimiz ve kalitesi.. ‘ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR’ DİYORUZ. DOĞRU AMA BU DEMEK DEĞİL Kİ GEÇ TEŞHİS KURTARILAMAZ. ÖYLE DEĞİL Mİ? Bilim insanları doğru tanı ve tedavi ile kanserde çığır açıyor. Ayrıca akıllı ilaçlar ile hedefe yönelik tedavilerin sayısı her geçen gün artmakta. mRNA yöntemiyle geliştirilen yeni aşı ve tedaviler de yolda. Geçtiğimiz hafta ABD’nin San Antonio şehrinde her yıl yapılan meme kanseri sempozyumundaydım. Mesela bazı hastalar senin kadar iyi cevap vermemiş oluyor tedaviye. O tür hasta gruplarına da ikinci grup tedaviler olarak elimizde artık yeni silahlar var. Hasta ilk tedaviye cevap vermemişse hemen bu ikinci silahları kullanıyoruz. Hormona duyarlı olanlarda mesela anti-hormon tedavi başlıyoruz. AKILLI İLAÇ MI PEKİ BUNLAR? Hayır, o başka. Birkaç tip akıllı ilaç var. Her2 pozitif teşhisi alanlara uygulanan, hedefe yönelik ilaçlar o senin bahsettiğin. Benim bahsettiğim ise yeni immünoterapi tedaviler. Bunlar da tümöre yönelik. Bunların bir kısmı henüz SGK’dan geri ödeme almamış ilaçlar. Yurtdışından getirtiliyor. Özellikle bizim ‘ümitsiz’ gibi gördüğümüz metastatik hastalık dediğimiz, 4. evre hastalarda çok işe yarıyor. Eskiden bu hastaların yaşam süreleri çok kısayken bu yeni hedefe yönelik immünoterapi tedaviler sayesinde bu hastaları yaşama döndürmek mümkün oluyor. Birden fazla, aynı anda devam eden çalışma var. Bu tip tedavi yöntemi ve geliştirme süreçlerinde tahmin yapmak zordur. Ancak, 3-5 yıl içinde kansere karşı savaşacak aşılarında piyasada olması bekleniyor. Bu aşıların çok yüksek bir bağışıklık oluşturacağı tahmin ediliyor. Mesela bak birkaç yıl içinde senin gibi hastalığa tam yanıt alan hastalara radyoterapi verilmemesi gibi bir durum da söz konusu olabilir. Onun çalışmasında da sona yaklaşılıyor. STRESTEN UZAK, SAĞLIKLI YAŞAM ŞART Kanserim tedavi edildi. Bu süreçte yediğim, içtiğim ve hatta ne düşündüğüme kadar her şeye çok dikkat ettim. Kendimi strese sokmamaya, üzmemeye çalıştım. Bundan sonrası için benim gibi hastalara öneriniz ne olur? Kansere yakalanmamak için ne yapmak gerekli? Öncelikle sinir, stres, üzüntüden mümkün olduğu kadar uzak duracaksınız. Zor ama bu şart. Size iyi gelmeyen, sizi üzen insanları, işi ya da o her neyse etrafınızdan uzaklaştırın. Obeziteye de dikkat! Formül, Akdeniz tipi beslenme… Kilolu kadınlarda meme kanseri daha sık görülüyor. Karın-kalça bölgesinde yağ dokusu arttıkça, kanser riski de artıyor. Bu işin yüzde 10’u genetik ise, yüzde 25-30’u da beslenme ile alakalı. Sofralarımızdan zeytinyağı, bol yeşillik-sebze, balık, tahıl ve kuru baklagilleri eksik etmeyeceğiz. Sebze-meyveleri mevsiminde tüketeceğiz. Tatlıyı hiç yememek değil ama belki bir kaşık… Nefsinizi köreltecek şekilde. Yürüyüş ve egzersiz çok önemli. Spor yapan kadınlarda hem meme kanseri riski azalıyor hem de özellikle kanserli hastalarda vücut bağışıklık sistemi güçlendiği için nüksetme ihtimali de en aza indirgenmiş oluyor. KANSER tedavisi uzun, zorlu ve maddi olarak da yıpratıcı bir süreç. SGK, meme ya da diğer kanser türlerinin tedavisinde kemoterapiyi karşılasa da bazı akıllı ilaçların ücretini karşılamıyor. Mesela, Sağlık Bakanlığı’nın yurtdışından teminine izin verdiği ilaçlar listesindeki, yumurtalık kanseri ilacı, Lynparza ve yine rahim ve yumuşak doku kanseri ilacı Tecentriq gibi ilaçları kanser hastaları ancak parasını vererek alabiliyor. Dozu 70 bin lira ile 100 bin lira arasında olan bu akıllı ilaçların alternatifi yok. Birçok hasta ya borç ya da kredi çekerek alıyor ilacını. Aslında ilaç bedellerinin, SGK tarafından hastaya geri ödenmesi Yargı kararı ile tescilli. Yani kanser hastaları ilaç bedelini, dava açıp geri alabiliyorlar. Ancak dava 1 yıl sürüyor. Bu da bir dahaki doza geç kalmak demek. O nedenle de bana da ulaşan birçok kanser hastası ile hekimler, hele de COVID-19 ile mücadele ettiğimiz böyle bir dönemde dava açıp ilaç almak yerine SGK’nın bu ilaçları geri ödeme kapsamına almasını talep ediyor.
