Dünyada en önemli halk sağlığı sorunlarından biri olarak kabul edilen, kişinin yaşam
süresini önemli ölçüde kısaltan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen "kanser" ölümler
arasında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Kanser %90 oranında
çevresel, %10 oranında ise genetik faktörlere bağlı oluşmaktadır. Çevresel faktörler arasında
da tütün ürünlerinin kullanımı, sağlıksız beslenme ve obezite, alkol ve enfeksiyonlar ilk
sıralarda yer almaktadır. Özellikle ortaya çıkışının önlenebildiği, taramalarla ölümün yok
edilebildiği ve erken teşhis edildiğinde tedavinin yaşam kalitesine çok şey katabildiği kanser
türlerini göz önüne alırsak korunmanın önemi artmaktadır.
Kanser, bir organ veya dokudaki hücrelerin kontrolsüz şekilde bölünüp çoğalmasıyla
gelişen kötü huylu tümörlere ve urlara denir. Kanserin 100’den fazla türü vardır. İnsan
vücudunu oluşturan hücrelerin bazı risk faktörleri nedeniyle mutasyona uğrayarak aşırı
çoğalarak içinde yaşadıkları dokulara zarar vermesiyle başlayan bu süreç, durdurulmaz ise
ölümcül olabilir. Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü vardır. Bunlar değiştirilebilir
faktörler ve değiştirilemeyen faktörlerdir. Değiştirilemeyen faktörler yaş, cinsiyet ve aile
öyküsüdür. Değiştirilebilir faktörler ise çevresel etkenlerdir. Bunlar:
1. Sigara ve alkol kullanımı,
2. Radyasyona maruz kalma,
3. Bazı virüsler,
4. Kötü beslenme alışkanlığı,
5. Gıdalardaki katkı maddeleri,
6. Uzun süre güneş ışığına maruz kalma,
7. Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma,
8. Bazı kimyasal maddeler (katran, benzen, boya maddeleri, asbest v.b.),
9. Hava kirliliği.
Bu risk faktörlerinden biri veya daha fazlasına maruz kalmak bu kişide kesin kanser
gelişeceğini göstermez, ama kansere yakalanma ihtimalini arttırır. Bazı insanlar birçok risk
faktörü bulundurmasına rağmen yaşamı boyunca hiç kansere yakalanmazken, kanser tanısı
konulan bazı hastalarda ise hiçbir risk faktörüne rastlanmayabilir.
Kanserden korunma kanserin tedavisinden daha önemli bir husustur. Korunmada,
yukarıda anlatılan başta sigara ve alkol olmak üzere, kanser yapıcı çevresel etkenlerden uzak
durmak önemlidir. Bunun dışında düzenli spor yapmak, aşırı güneş ışığından sakınmak,
sağlıklı beslenmek kanser riskini azaltacaktır. Dolayısıyla sağlıklı yaşam davranışları ile
kansere karşı korunulabilmekte ve tarama programları sayesinde erken teşhis konularak
yaşam süreleri uzatılabilmektedir.
Ulusal Kanser Tarama Programı kapsamında, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim
Merkezlerinde (KETEM) 30-65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir HPV testi ile serviks (rahim
ağzı) kanseri, 40-69 yaş arası kadınlara 2 yılda bir mamografi çekimi ile meme kanseri, 50-70
yaş arası kadın ve erkeklerde 2 yılda bir dışkıda gizli kan (G.G.K) tetkiki ile kolorektal
(barsak) kanseri taraması ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır. İlgili yaş grubundan halkımız
tarama yaptırmak için KETEM ve Aile Hekimlerine başvurabilirler.
Ülkemizde her yıl 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftası kapsamında kanser hastalığının
önemine ve kanserden korunma konusunda alınacak önlemlere vurgu yapmak ve halkımızın
farkındalığını arttırmak amacıyla halkın yoğun olduğu bölgelerde bilgilendirme stantları, halk
eğitimleri ve konferanslar gibi etkinlikler düzenlenmektedir.
Tüm halkımıza sağlıklı bir yaşam diliyor ve ücretsiz kanser taramaları için Antakya,
İskenderun, Kırıkhan, Dörtyol ve Reyhanlı İlçe Sağlık Müdürlükleri bünyesinde bulunan
Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerine bekliyoruz.
Erken Teşhis Hayat Kurtarır.
Dr.
